Voorrang fietsers op rotondes

Uit een recent artikel in het Parool blijkt dat de voorrang voor fietsers op rotondes als onveilig wordt beschouwd en wordt dus voornamelijk door leden van de VVD ter discussie gesteld.

Volgens mij wordt hier de verantwoordelijkheid naar de minder beschermde weggebruikers geschud van de autobestuurders omdat er niet altijd de haaientanden weten te merken.

Kritiek op VIA zag ik ook al langskomen, methodiek, cijfermatige onderbouwing, relatie tot verkeersintensiteit …

Is ook niet heel nieuw, al in 2008 stelde de Universiteit Hasselt vast dat vrijwel elke rotonde voor fietsers onveiliger is dan een kruispunt met VRI. Bij nadere beschouwing blijkt het vooral om ontwerp te gaan.
Slecht ontwerp is ongevalverhogend, goed ontwerp kan bijdragen aan meer veiligheid.
Zo kan het best interessant zijn om ongevallen te relateren, niet alleen aan verkeersintensiteit, maar ook aan het ontwerp van de rotonde.

Omdraaien van regels kan in elk geval nooit een oplossing zijn. Dan beloon je alleen maar slecht verkeersgedrag en dat zal alleen maar verder oprukken. Juist van een VVD (“law-and-order!”) zou je een aanpak verwachten, waar meer op handhaving wordt ingezet.

Overigens, de afgelopen jaren is de verkoop van SUV’s en pick-up trucs explosief gegroeid. Hogere fronten, bredere A, B en C stijlen en kleinere ramen. Ergo: vooruit en opzij steeds grotere dode hoeken. Geen wetgever die het interesseert. Daar zou de VVD beter zijn energie op richten.


In het kranteartikel wordt bij herhaling gesproken over DE rotonde
Alsof alle rotondes hetzelfde zijn.

Ik vind elke rotonde steeds weer een puzzel.
Als fietser heb ik wat meer tijd om uit te vogelen hoe ik de voor mij liggende rotonde moet nemen.
Als automobilist heb ik die tijd niet.

In mijn woonplaats is een rotonde met fietsers uit de voorrang.
Omdat de tram rechtdoor rijdt, en niet meebeweegt met de rest van het verkeer.
Negen van de tien fietsers spelen een chicken game met automobilisten.
Wie aarzelt het eerst?

En dan hebben we nog de rotondes met tweerichtingfietspaden.
Er zijn weinig automobilisten die dat tweerichringverkeer goed weten in te schatten.

Tja, rotondes zijn ontworpen voor automobilisten, niet voor fietsers. Fietsinfra wordt er omheen gerommeld, dat is een recept voor ongevallen.
Rotondes blijven onverminderd populair bij wegbeheerders omdat ze het aantal conflictpunten beperken in vergelijking met elke 3- of 4-sprongskruising. Leg je echter een rotonde omheen in de vorm van een vrijliggend fietspad dan verdubbel je dat aantal conflictpunten weer.

Nu blijkt uit divers onderzoek dat rotondes zónder fietsvoorzieningen (dus zonder vrijliggend fietspad en zonder fietsstrook) de minst onveilige zijn. Als fietser bepaal je daar zelf je positie op de weg en ga je mee in de verkeersstroom. Is ook mijn eigen ervaring. Alleen, die rotondes zijn alleen geschikt bij een relatief lage verkeersdruk (plm. 2000 mvt/e). Rotondes met fietsstrook zijn dan weer met afstand de gevaarlijkste omdat die automobilisten uitnodigen fietsers óp de rotonde in te halen en dan gaat het fout bij afslaan …

Leg je een vrijliggend fietspad om de rotonde dan plaats je al snel een fietser in de dode hoek van een afslaande automobilist. Die hoek wordt kleiner als je het fietspad verder van de rotonde aflegt (huidig advies is, meen ik, 5-6 meter).

Een goed ontwerp, dat rekening houdt met dode hoek en duidelijke zichtlijnen, is dus echt van belang. Snelheidsminderende maatregelen kan ook helpen.

Ooit bespraken we het grote aantal ongevallen op enkele rotondes in een nieuwbouwwijk met twee studenten, die daartoe de opdracht hadden gekregen van de gemeente.

Ik verbaasde me, zoals wel eerder, over de neiging van wegbeheerders om de middenberm van een rotonde te voorzien van bomen en struiken die het verkeer aan de overkant van de rotonde aan het zicht onttrekken. Zeker als fietser heb ik graag een volledig overzicht zodat ik het verkeer van alle kanten kan zien aankomen en daarop anticiperen.

Die studenten vertelden dat dat bewust werd gedaan om automobilisten niet af te leiden met teveel prikkels, kennelijk kunnen automobilisten dat niet aan. Die moeten alleen bezig zijn met wat er vlak voor hun neus gebeurt. Dat moest ik even op me laten inwerken.

In het VIA rapport staat nu ook zoiets: rotondes zijn te complex voor automobilisten.

Maar als dat de vaststelling is dan zou de conclusie moeten zijn dat mensen niet geschikt zijn om auto te rijden …:thinking:

1 like

In de Wikipedia kunnen we al sinds 18 april 2010 lezen
Ook voor fietsers is een rotonde niet altijd veiliger.

Niets is zoals het op het eerste gezicht lijkt, uit dit document:

De overige rotondes hebben een tweerichtingsfietspad (37,2%) of een combinatie van Ă©Ă©n- en tweerichtingsfietspaden (17,2%) rond de rotonde. Dat is opvallend, aangezien in de CROW-richtlijnen het toepassen van tweerichtingsfietspaden wordt afgeraden.

Ook opvallend is dat op rotondes met tweerichtingsfietspaden gemiddeld minder ongevallen zijn geregistreerd dan op rotondes met eenrichtingsfietspaden.

Of de cijfers significant (zie pagina 4 van het document) zijn weet ik niet maar onveiliger lijkt het niet.

Dit document uit Nov 2019 vond (ook) dat rotondes binnen de bebouwde kom in de voorrang een duidelijk hogere ongevalskans hebben dan die zonder voorrang (0,73 versus 0,18). Dat is een flink verschil, ik vraag me af of dat te verklaren is met verkeersintensiteit (dat is niet meegenomen) of inrichting.

Op basis van een steekproef over 93 rotondes zien zij verder dat wat significant een verschil maakt is:

  • De straal van de rotonde, hoe groter hoe beter
  • Tussenberm tussen rijbaan en fietspad, hoe kleiner hoe beter

Tja, zoveel onderzoeken, zoveel meningen.

Hier het onderzoek uit 2008 van de Universiteit in Hasselt naar het effect van het ombouwen van kruispunten naar rotondes op de fietsveiligheid (iha negatief)

https://documentserver.uhasselt.be/handle/1942/16581

Hier de conclusies en adviezen van de Belgische Fietsersbond nav een recentere meta-analyse:

https://www.fietsersbond.be/rotondes/

En hier een repliek op het VIA rapport van Mobycon:

En hier nog de (uitgebreide) studie van DTV:

1 like

Begin mei ben ik door heel wat dorpen/steden gekomen met de daarbij behorende rotondes.
Nergens had ik voorrang. Dat weet ik, en daar houd je rekening mee. De automobilist in de ogen kijken helpt; je ziet elkaar en bent je bewust van elkaar.
Wel kreeg ik soms voorrang.
Grote uitzondering en verrassing: Amersfoort.
Van oost naar west dwars door het centrum overal brede vrijliggende (rode) fietspaden waar fietsers altijd voorrang hebben, zowel op zijwegen als op de rotondes. De Amersfoortse automobilist weet dit, en geeft alle mogelijke ruimte aan fietspadgebruikers.
Het was even wennen :slight_smile:

Alle onderzoeken en cijfers ten spijt, ik ervaar rotondes niet als gevaarlijk, tenzij de fietser voorrang neemt, geen oogcontact zoekt of zelf niet oplet, en dat verklaart mogelijk de cijfermatige gevaarlijkheid.
Ik ervaar Ĺşijwegen (zowel van links als van rechts) met struiken of bomen die het overzicht en oogcontact belemmeren gevaarlijker dan rotondes.

(Toegevoegde) n.b.
Als de fietser defensief rijgedrag heeft, dat betekent voor mij dat ik nergens voorrang heb, oogcontact zoek en anticipeert op medeweggebruikers, voorkom ik misschien wel 90% van de mogelijke gevaarlijke situaties.
De hand in eigen (fiets)boezem misstaat niemand.

Dan impliceer je dat jij wél en de slachtoffers op rotondes géén defensief rijgedrag vertonen. Dat lijkt me wat kort door de bocht. Mijn eigen ervaring met rotondes, en dat vind je ook terug in de diverse onderzoeken, is dat het ontwerp echt een verschil kan maken voor de veiligheid.

@teunisjan, de discussie die door de VVD is aangezwengeld, gaat niet over met respect met elkaar omgaan.
De VVD wil dat autos nog vaker voorrang hebben dan ze nu al hebben.

Uit de Fietsbalans van 2000 is gebleken dat de reistijdverhouding auto/fiets in het gros van de gemeentes uitvalt in het voordeel van de auto.
Niet omdat fietsers langzaam fietsen. Maar omdat ze langer moeten wachten onderweg.

1 like

@wolfman, ik beweer niet dat het ontwerp van een rotonde niet beter kan.
Ik beweer dat als een fietser defensief rijdt, hij/zij potentiële gevaarlijke situaties veelal kan voorkomen. Ook op een rotonde.
Ik conformeer mij niet aan jouw conclusie dat alle slachtoffers dan dus geen defensief rijgedrag hebben vertoond. De vele filmpjes op YouTube tonen echter aan dat er best nog wel wat verbeterd kan worden op het gebied van defensief rijgedrag.

@fietserbill, als er een eenduidige verkeersregel komt waarbij fietsers nooit voorrang hebben, zal de fietser nĂłg meer allert moeten zijn. Vooral op kruisingen en rotondes met afslaand (autoverkeer). Of het veiliger wordt is blijkbaar een andere discussie.
Aan de andere kant, als de fietser weet dat men geen voorrang heeft, moet er nu eenmaal in de remmen genepen worden bij een kruising of rotonde. Doe je dat niet, dan creëer je als fietser bewust een gevaarlijke situatie.

Die kun je gemakkelijk terugleggen: als er een eenduidige regel komt waarbij automobilisten nooit voorrang hebben, zal de automobilist meer alert moeten zijn.

Het zal er zeker niet veiliger op worden als automobilisten niet meer hoeven op te letten. Laat de regels dus maar bestaan zoals ze zijn: iedereen moet opletten in het verkeer.

@wolfman, ik realiseerde mij dat mijn stelling een inkoppertje was, en uiteraard heb jij een punt gemaakt. Feit blijft dat als 1 groep weggebruikers nooit voorrang heeft, dit voor die groep en de overige groepen duidelijk is.
De huidige regels zijn, hopelijk, bij iedere weggebruiker bekend, maar in een aantal situaties verwarrend, onoverzichtelijk of tegenstrijdig. Dat levert in potentie gevaarlijke situaties op met mogelijk slachtoffers.
Zoals ik al eerder zei, in Amersfoort hebben fietser op de rode fietspaden voorrang; voor mij, als niet-inwoner, even wennen dat automobilisten mij voorrang gaven. Toch bleef ik, uit gewoonte, defensief rijden. Dat geldt ook voor de niet-inwoner zijnde automobilist; die vergeet voorrang te geven, omdat de “normale” regels en gewoonten te sterk zijn ingesleten.

Rotondes waarbij de fietser geen voorrang heeft zijn ook gevaarlijk. Auto’s op rotondes geven lang niet altijd richting aan wanneer ze de rotonde verlaten (bovendien is de richtingaanwijzer vaak lastig te herkennen bij zonlicht). Met als gevolg dat je moet wachten tot er geen auto’s meer op de rotonde zijn om veilig over te kunnen. Ook zit verkeer op de rotonde niet in het zichtveld van de fietser. Je ziet de auto gewoonweg niet. Vaak ontneemt de middenberm ook je zicht op aankomende auto’s vanwege hoge struiken. Op rotondes wordt vaak veel te hard gereden, zodat je ook nog eens verrast kunt worden door een auto die snoeihard de rotonde neemt.

zoals al door anderen aangegeven, er zijn rotondes die veel veiliger of overzichtelijker kunnen.
Voor mijzelf kies ik ervoor om bij een rotonde in de remmen te gaan en liever 5 (lange) minuten te wachten tot ik oversteken kan, dan dat ik geĂŻrriteerd raak, voorrang neem of eerder/sneller oversteek met alle gevaarlijke situaties van dien.
Ieder moet zijn eigen keuzes maar maken.